Yurtdışında Ramazanlar, İslam’ın farz kıldığı oruç hakkında bilgisi olmayan ve günlük hayatımızda etkileşimde bulunduğumuz gayrimüslimlerle bu konular hakkında konuşabilmek için güzel bir fırsat vesilesidir. Genellikle iştirak etmek zorunda kalınan toplu davetlerde yemek yemediğimizi fark edenlere oruçlu olduğumuzu söylediğimizde akıllarına takılan ve merak ettiklerini sorma imkanı doğar.

Sohbet genellikle şöyle devam eder:

Neden bize katılıp bir şeyler yemiyorsun?

Teşekkür ederim, ben oruçluyum. Oruçluyken hiçbir şey yiyip içemem.

Su da mı içemezsin?

Evet, oruçluyken su da içemem. İslam dininde ki oruç, bilinen diğer oruçlardan farklıdır; sadece belli gıdalardan uzak durmayı değil, 29 veya 30 gün süren Ramazan ayı boyunca her gün şafak vakti öncesinden gün batımına kadar yeme, içme ve evlilik münasebetlerinden “tamamen” uzak durmayı gerektirir. Güneş battıktan sonra ise bir sonraki günün orucuna kadar tüm bu kısıtlamalar kalkar.

Kulağa gerçekten zor geliyor. Bunu nasıl başarıyorsun?

Evet oruç tutmak bedene zor gelebilir, ancak dini faydaları kavrandığında, oruç tutmak manevi bağlarımızı kuvvetlendirme ve kendimizi geliştirme zamanı olarak değerlendirilir. Ayrıca diğer Müslümanlarla topluca Ramazan ayını idrak etmek oldukça keyiflidir.

Hep bu zamanlarda mı oruç tutarsınız?

Müslümanlar, dini gün ve geceleri belirlemede Kameri takvimi kullandıkları için oruca başlama zamanı da her yıl değişir. Bu takvimde aylar, hilalin görünümü ile başlar. Yeni hilalin görünmesi, her 29 veya 30 günde bir meydana geldiğinden, kameri ay Miladi takvimdeki aydan 1 veya 2 gün daha kısadır. Benzer şekilde kameri bir yıl, güneş yılından 10 veya 11 gün daha kısadır. Sonuç olarak, kameri takvimdeki dini özel günlerin tarihleri de her yıl 10 veya 11 gün erkene gelir. Örneğin, 2022’de Ramazan 2 Nisan’da başlamışken, bu yıl 22 Mart’ta başlaması beklenir.

Çocukların da oruç tutuyorlar mı?

Evet, onlar da oruç tutuyorlar. Çocuklar ergenlik çağına gelene kadar oruç tutmakla yükümlü değildirler ama erken yaşlarından itibaren bir Müslüman olarak maneviyatlarının gelişimi için oruç tutmalarını teşvik ediyorum. Çünkü orucun maddi ve manevi havasını yaşamak için bütün Müslümanların birlikte oruç tuttuğu bu aydan daha iyi bir fırsat yoktur. Bütün gün oruç tutmak için henüz çok küçük olduklarından, yaşlarına uygun ve dayanabilecekleri süre kadar oruç tutmalarına izin veriyorum.

Herkes oruç tutmak zorunda mı?

Oruç tutmak, İslam’ın beş şartından biridir. Akli ve bedeni sağlığı yerinde yetişkin her Müslüman, Ramazan ayında oruç tutmakla yükümlüdür. Genel kural şudur: Oruç tutmak, kişinin sağlığına zarar verecekse, oruç tutması gerekmez. Onun yerine, eğer maddi gücü varsa, fidye (bir kişinin 1 günlük karnını doyuracak miktar para) vermesi gerekir. Sağlığına kavuşunca da hastayken tutamadığı orucu tutar. Benzer şekilde yolcular, seyahat etmenin zorluğundan dolayı oruç tutmak zorunda değildir. Kadınlar da özel dönemlerinde oruç tutmazlar. 

Bu kadar uzun zaman oruç tutmak sağlıklı mı peki?

Oruç tutmanın kan şekerini daha iyi kontrol etme, kalp sağlığını ve beyin fonksiyonu iyileştirme ve kanseri önleme gibi sağlık açısından birçok faydası var. Daha da önemlisi, sayamayacağım kadar çok olan manevi faydalarından bazıları şunlardır:

  • Allah’a (s.w.t.) yaklaşmaya ve O’nun rızasını kazanmaya yardımcı olur.
  • Oruç, büyük bir tevazu, maneviyat ve cemaat duyusu geliştirerek Müslümanların bedenlerini ve ruhlarını “arındırmaları” için bir fırsat verir. Cömertlik ve bağışlama hislerinin artmasına vesile olur.
  • Oruç sayesinde Müslümanlar her gün açlığı ve susuzluğu hissetmenin sonucu olarak sahip oldukları nimetler için daha büyük bir şükran hisseder ve bu nimetlere sahip olmayanlara karşı merhamet duyguları gelişir.
  • Oruç, iradeyi güçlendirmede yardımcı olur, nefsini dizginlemeyi ve sabrı öğretir. Oruç tutmakla Müslümanlar, açlık ve susuzluk gibi doğal dürtülerini kontrol etmeyi öğrenirken, faydasız ve hatta zararlı alışkanlıklardan uzak kalmayı başarır ve günahlardan korunur.
  • Oruç, ahlakı güzelleştirir. Bize daima Allah’ı hatırlatır, sorumluluk duygusunu geliştirerek, takva bilinci oluşturmaya yardım eder. Müslümanlar, oruç tutarken Ramazan ayında teşvik edilen diğer nafile ibadet ve sadakalarla Allah’a daha da yakınlaşmayı murad ederler. Kur’an-ı Kerim’de oruç tutmanın ana gayesi şöyle açıklanır: “Olur ki bu sayede, takvaya erersiniz.” Bakara (2:183)

Ramazan’ın önemi nedir?

Ramazan ayı, Müslümanların sadece yemeden içmeden kesildiği bir zaman dilimi değildir. 30 günlük yoğun bir ibadet ayıdır. Müslümanlar nafile namaza daha fazla özen gösterir ve cemaatle Teravih namazlarına iştirak eder, Kur’an Kerim’i hatim eder ve mukabeleye katılır, ayrıca itikaf ibadeti için mescitlerde tek başına zamanını ibadetle geçirir. Bunların yanı sıra günahlardan kaçınır ve dünyevi zevklerden de uzak durur. Bütün bunlara Ramazan ayında daha büyük ehemmiyet verilir çünkü 1400 yıl önce Allah tarafından Peygamberimiz sallallahu aleyhi ve sellem’e ilk vahiy bu ayda indirilmiştir.

Kur’an ve sünnetin öğretilerini temel olarak aldığımızda, Müslümanlar orucun hikmetini; sabrı öğrenmek, ibadete ağırlık vermek, günahlardan sakınmak ve dünyadaki yardıma muhtaç insanları hatırlamak şeklinde anlar. Verilen iftar yemekleri Allah katında büyük takdir görür ve kişiye büyük sevaplar kazandırır.

Peki Ramazan ayı bitince ne yaparsınız?

İbadet ve riyazetle geçen bir ayın sonunda, coşku ve sevinçle Ramazan Bayramını kutlarız. Bayramın ilk günü sabahında, ailece bayram namazına iştirak ederiz. Herkes en güzel giysilerini giyer ve o gün çocuklarımızı okula göndermeyiz. Bayram namazının ve hutbesinin tamamlanmasından sonra, birbirimizi kucaklar ve “Bayramınız mübarek olsun” diyerek tebrikleşiriz. Sonrasında, akraba ve arkadaşlarımızı ziyaret ederiz. Bayramda büyükler arası hediyeleşmek, çocukları çeşitli hediye, para ve şekerlemelerle sevindirmek adetimizdir. 

Bu konuşmamızdan kesinlikle çok şey öğrendim. Sorularıma cevap verdiğin için teşekkür eder ve çok güzel bir Ramazan geçirmeni dilerim.

Rica ederim. Sorularını cevaplayabildiğim için ben de mutluyum. Teşekkürler ve tekrar görüşene kadar hoşçakal.

Filiz Arslan

Mart 2023