Eskiden ehlinden ilim öğrenmek için uzun ve meşakkatli yolculuklar yapılırmış. İlim talipleri, evini, ailesini bırakıp yollara düşermiş. Günümüzde ilim yolunda başka imtihanlar olsa da, artık yola revan olmak gerekmiyor. İmtihan kısmını bir tarafa bırakıp, kolaylık tarafından bakalım ve örnek ve teşvik olur ümidiyle internet üzerinden yapılan bir hadis dersinden bahis açalım.

5 yıldır, haftada bir toplanan bir grup ilim taliplisi, İmam Nevevi Hazretlerinin Riyazus-Salihin eserinin 5. Cildinin okumasını tamamlarken, 400’ün üzerinde hadisi de ezberlerine aldı. Dünyanın dört bir yanından katılımıcısı olan bu grubun mensuplarının istikrar, azim, heyecan ve muhabbet dolu bu tecrübelerini kendilerinden dinleyelim isterseniz.

Günümüzde Hadis Okumanın Önemi 

“Öğrendiklerimi herkesin öğrenmesini istiyorum ve elimden geldiğince paylaşıyorum. Hadis dersi son derece ciddiye aldığımız bir ders. Ders internet üzerinden olduğundan bizi kimse görmüyor, kendimizle baş başayız, ezberimizi nasıl yaptığımızı sadece biz biliyoruz. Bence bu çok daha da etkili bir öğrenme oluyor, kimseye karşı bir şey ispatlamak zorunda hissetmiyorsunuz. Hadisler cok çetin imtihanlar neticesinde, çok ciddi çalışmalar ve zahmetler sonucunda bir araya getirilip günümüze ulaşmış.  Bunun farkındayım ve hakkını vermeye çalışıyorum.” 

“Hadisleri okurken Efendimiz SAS ve ashabının hayatlarından kesintilerle de karşılaşıyorsunuz sık sık. Bilhassa sahabe-i kiramın, beşeriyetleri icabı arzu ve istekleri, hataları, inişli çıkışlı hayatları ama tüm bunların yanında hep dinimizin çerçevesinde yaşamaları, hayatlarının İslam oluşu, laf ile değil hal ile yaşamaları beni çok etkiliyor. Biz de modern dünyada pek çok zorluklarla, hiç de İslami olmayan şeylerle karşılaşıyor, öyle ortamlara girmek zorunda kalabiliyoruz. Bu durumlarda hadislerden bir kesit akla gelince insan kendine çeki düzen verebiliyor. Allah unutturmasın.” 

“Hadisler, Kuranı Kerim’in uygulanışıdır. Peygamber Efendimiz SAS`in hayatının detayıdır. Mutlu yaşam kurallarıdır. Kuran’da “namaz kıl” diyor, hadisler “nasıl” kılınacağını anlatıyor. Ayrıca pek çok Ayeti Kerime`de Peygamber Efendimiz SAS`e uymamız, Allah ve Resulüne itaat etmemiz emrediliyor. Demek ki Allahü Teâlâ Hazretleri bizi zaten Efendimiz SAS`e yönlendiriyor, mükâfat olarak da itaat ederseniz peygamberlerle, sıddıklarla, şehitlerle beraber olursunuz müjdesini veriyor.” 

“Hadisler dünya ve ahiret hayatı için bize kolaylık sağlıyor. Olabilecek her şeyi Peygamber Efendimiz SAS zaten yaşamış, bize örnek olmuş. Dünyada toplum içinde nasıl yaşanır, bunu yaparken ahiretimizi de nasıl kazanırız, bunlar hep hadislerde anlatılıyor.” 

“Bir çok “İslami akımın” olduğu zamanımızda, sahih hadislerin bize gerçek İslamı anlatacağına, yozlaşmaktan, fitneden gerçek anlamda kurtaracağına inanıyorum.” 

“Günümüzde Kur’an yeter diyerek insanları hadisten ve Efendimiz SAS’den soğutarak, bir nevi İslam’ın için boşaltma çalışmaları yapıldığını açık ve net görebiliyoruz. Bu durumda hadisler can kurtarıcı oluyor.” 

“Hadis öğrenirken, hem ayetleri, hem tarihi, hem fıkhi, hem o günün sosyal ve içtimai şartlarını, hem siyer bilgisini ve hem de Peygamberimizin AS adetlerini ve arkadaşlarını öğreniyorsunuz. Bir hadis size pek çok bilgiyi aynı anda sunabiliyor. Bunu binlerce hadisle çarpın, ortaya muazzam bir bilgi kaynağı çıkıyor.” 

“Müslümanlar olarak içinde bulunduğumuz, fitne ve bidatlerle dolu yaşamımızdan bizi ancak hadisler çekip çıkarabilecek, heyecanla beklediğimiz İslam birliğini yeniden tanzim ederken en büyük dayanağımız olacaktır.” 

Hadis Derslerinin Günlük Hayata Etki ve Faydaları  

“Günlük ve sosyal yaşantımızda dikkat etmemiz gereken kuralları uygulamak bana çok fayda sağladı. (İstişare etmenin bereketi, iki mü’min karşılaşınca birbirlerinden fayda görmeleri gibi hadisler). Artık bir işe girişirken onunla ilgili hatırlamam gereken hadisler var mıydı diye düşünüyorum. Mesela öfkeli bir anım olunca ayaktaysam oturmayı veya gidip abdest almam gerektiğini hatırlıyorum. “  

“Hadisler bize her konuda gayet açık bir şekilde ne yapmamız gerektiğini söylüyor. O kadar detay var ki hadislerde; nasıl yemek yiyeceğiz, nasıl uyuyacağız, bir günümüzü nasıl geçirmeliyiz, toplumda yaşamanın kuralları, insan ilişkileri, akraba ilişkileri… Hadisleri okuyup öğrenirsek hayatımız çok kolaylaşacak, başka yerlere bakmaya gerek kalmayacak. Hem dünya, hem ahiret için yapmamız gereken her şeyi hadislerde bulmak mümkün.”   

“En güzel örnek olan Efendimiz SAS’in tavsiye ettiği ve bizzat yaptığı amelleri öğrenip hayatımızda uygulamak yaşantımı daha kolaylaştırmakla birlikte daha “Müslümanca” yaşayabilmeyi, sade yaşantıyı ve daha iyi huylu olabilmemi sağladı.”   

“Hadisleri okudukça, bazı alışkanlıklarımızın kaynağının hadisi şerifler olduğunu farkettim, Ayrıca, ibadet hayatınızda; aile (eş ve çocuklarınızla ilişkilerinizde), anne-baba, akraba, komşu, ilişkilerinizde; yöneticilikte; alışverişte; kişisel gelişiminizde; hastalık durumunuzda; yeme içmenizde; yolculuğunuzda; ders çalışmanızda-ilim öğrenmede; ölüm halinde; adap ve görgü kurallarında. İnsan hayatını şekillendiren her durumda elinizin altında bir yol yöntem gösteren kaynağın olmasi elhamdülillah çok büyük bir nimet.”  

“Sünnete daha uygun bir hayat sürebilmeyi sağladı. Çeşitli durumlar üzerine edilecek duaları bizzat Peygamberimizin SAS dilinden okumak, öğrenmek de çok etkili oldu elhamdülillah. Ayrıca ibadetlerin sevaplarını bilmek de güzel bir motivasyon sağladı.” 

“Hadis derslerinin bana en faydalı olan tarafı farkındalık oluşturması oldu. Kültürümüze yerleşmiş pek çok şeyin Efendimiz’in SAS sünnetinden geldiğini görmüş oldum. Bütün bunları büyüklerimizden günlük hayatın bir parçası olarak öğrenmişiz zaten, elhamdülillah. Hadis dersinden sonra hepsinin sünnet olduğu bilinciyle uygulamanın ilave sevap olarak hanemize yazılması da ayrıca çok kıymetli. “ 

Hadis Ezberlemenin En Etkili ve Kolay Yolu 

“Hayata geçirmek, amel etmek, sık sık hatırlamak, başkalarına aktarmak.” 

“Benim ezberim çok kötüdür aslında. Fakat şaşırarak okuduğum, bu da mı yazıyormuş dediğim hadisleri daha kolay ezberliyorum.”  

“Öncelikle anlamak, bir kaç defa okuyup kelimeleri ezberlemekten ziyade, anlamaya çalışırsak, mantığını kavrarsak kelime olarak ezberlemek de daha kolay olacaktır.”   

“Yatmadan evvel ezberlemek ve sabahında tekrar etmek. Ayrıca başkasıyla paylaşınca yani birine anlatınca da epey akılda kalıcı oluyor. Amel edince de, hadis zaten öğrenilmiş oluyor Allah’ın izniyle.”  

“Akıl unutur, kağıt uçar; ille defter, ille defter” demişti Rahmetli Es’ad Coşan hocamız bir sohbetinde. Ben de evvela yazarım. Dersimizin kurallarından biri de defter edinmek ve haftanın hadislerini yazmaktır zaten. Sonra bol tekrar. Ve tabi yeri geldiğinde aktarmak. Ama insanın yaşamadığı şeyi aktarması da kalıcı ve etkili olmuyor. Hepsinden önce hayata geçirmek olmalı gaye. 

Aslında bizlerin yaptığı mana olarak ezberlemek. Asıl büyük hadis alimlerinin emeklerini de okuduk. Farklı rivayetleri, hatta yeri gelmiş tek bir kelime değişikliğini bile nasıl değerlendireceklerine dair kitaplar yazmışlar. Onların ezber melekeleri de güçlüymüş belli ki. Şimdi bizim için ne zor, ne erişilmez bir kavram. Onların gayretlerini okumak da şevk veriyor hamdolsun.” 

“Ben ‘et-tekraru ahsen, velev kane yüz seksen’ kaidesiyle ezberliyorum. Hadis ravilerini akılda tutmak zor oluyor, onları da ravi ile hadis metni arasında bir benzerlik kurmak yoluyla ezberlemeye çalışıyorum. Yatarken çalışmak da ayrıca bir kolaylık bence, öğrendiğinize başka görsel veya duyusal engel karışmamış oluyor. Bazı hadisler somut olayları yansıtıyorsa, onları karakalem çizmeye çalışıyorum. Bu da hayali gözümün önüne geldiği için ayrıca ezberlememe ve hatırımda uzun süre kalmasına yardımcı oluyor.”  

“Ben genelde ezber yaparken kendi ses kaydımı alıp daha sonra dinliyorum. Hem Arapça ezberlediğimiz hadisleri telaffuz açısından kontrol etmiş, hem de bol tekrar ederek hafızama yerleştirmiş oluyorum. Bir diğer yardımcı olan şey de hadisle ilgili açıklama okumak veya sohbet dinlemek. Bu şekilde hadisi içselleştirmek daha kolay oluyor.  “ 

Hadis Öğrenmenin Sorumluluğunu Yerine Getirmek İçin; 

“Dilim döndüğünce, yeri geldiğince, başkalarına da aktarmaya çalışıyorum. Bununla beraber toplu halde uyguladığımız iki etkinlik oldu. Biri Mevlid-i Şerif kutlamalarında dışarıya çıkarak çevremizdekilere bir gül ve yanında Efendimiz SAS`in bir hadisini dağıttık. Diğeri de palamut ağacı tohumları hazırlayarak, bunların yine Efendimiz SAS`in Enes R. Anh’den rivayet edilen; “Herhangi birinizin elinde bir hurma fidanı varken, kıyâmet kopacak olsa, derhal onu diksin!” hadisi şerifi ile birlikte dağıtımını yaptık.”  

“Öğrendiğim hadislerle amel etmeye çalışıyorum. En önemlisi de, 11 yaşında bir oğlum var, onunla da öğrendiklerimi paylaşıyorum. Ona, hayatını hadisler üzerine kurarsa her şeyin çok daha kolay olacağını vermeye çalışıyorum. Eğer kafasında herhangi bir soru varsa, hadislere baş vurması gerektiğini aşılamaya çalışıyorum.” 

“Öğrendiğim her Hadis-i Şerifi öncelikle iyice idrak etmeye çalışıyorum. Gündelik hayatımızda karşılaştığımız (dua, edep vb) hadisleri unutmamak için tekrar edip elimden geldiğince uygulamaya gayret ediyorum ve çocuklarımın da bunu görmesini sağlıyorum. Arkadaş ya da sohbet ortamlarında konuyu hadislerle anlatmaya çalışıyorum.” 

“Hadis sohbetlerini devamlı dinlemeye çalışıyorum. Bilsem dahi tekrar tekrar dinliyorum.”  

“Evvela hayata geçirme gayreti, sonra aktarmak ve tabi dua. Rabbimiz ilmimizle amil eylesin. Ve faydalı ilimle meşgul eylesin. “ 

“Her fırsatta kaynak göstererek anlatıyorum. Hayatıma geçirmeyi başardığım sünnetleri de paylaşıyorum ki yayılsın, örnek olsun. Bu devirde yapılamaz denilen şeylerin yapılabilirliğini görmeye ve göstermeye çalışıyorum. Örneğin; bollukla imtihan olduğumuz bu devirde “midenin üçte birini doldur” hadisini pratiğe geçirmeye gayret etmek gibi. ” 

Ebu Kerime Mikdad ibni Ma’di Kerib R.Anh’den rivayet edildiği üzre Resulullah SAS şöyle buyurmuştur:

“Hiç bir kişi, midesinden daha tehlikeli bir kap doldurmamıştır. Oysa insana kendisini ayakta tutacak bir kaç lokma yeter. Şayet mutlaka çok yiyecekse, midesinin üçte birini yemeğe, üçte birini suya, üçte birini de nefesine ayırmalıdır.”

Tirmizi, Zühd 47. Ayrıca bk. İbni Mace, Et’ıme 50

“Öncelikli olarak sorumluluğumuz öğrendiğimiz hadisi hayatımıza nakşetmek. Daha sonra da çevremize emr-i bi’l-maruf, nehy-i ani’l-münker yaparak sorumluluğumuzu yerine getirmek diye düşünüyorum.” 

Hadis Dersinin En Sevdiğiniz Tarafı 

“Bir araya gelmenin getirdiği o feyiz ve bereketi hissetmek, toplu halde bir şey yapmak. Birbirimizi cesaretlendiriyoruz, teşvik ediyoruz, gayrete geliyoruz. Muhabbet hasıl oluyor.” 

“Hadisleri kendim okuyup öğrenemezdim açıkçası. Grup halinde olunca mecburen okuyorum öğreniyorum. Ders esnasında arkadaşların ilave verdiği bilgilerle, ders çok verimli geçiyor.”  

“Hadis dersleri, sadece Allah’ın rızasını gözeten kişilerle birlikte olduğum ve sadece Allah rızası için ayırdığım zaman dilimlerinden biri olduğu için çok kıymetli.” 

“Hayatta uyguladığımız, süregelen alışkanlıkların hadis olduğunu öğrendiğimde çok mutlu oluyorum. Bir de hadis dersinin bu geniş yelpazesini seviyorum.” 

“Kolay ulaşılır olması. Hadis usulü dersinde okuduk ki, raviler ve hadis alimleri, adına “Rihle” denilen uzun ve meşakkatli yolculuklar yaparlarmış. Aylar süren bu yolculuklardan sonra tek bir hadisi öğrenip başka bir şeyle meşgul olmadan devesine binip dönenler var. Biz evde, telefonumuzdan derse katılma nimetine sahibiz. Tek yapmamız gereken haftalık konuyu okuyup verilen hadisleri ezberlemek.”  

“Öğrenmek ve uygulamaya çalışmak, sanırım en sevdiğim şey. Bir de öğrendiklerimi ev halkıyla, sevdiklerimle paylaşmak, o hafta öğrendiğimiz hadisler üzerinden tartışmalar yürütmek, hatalarımızı gözden geçirmek. Bir yerlerde, bir kitapta, herhangi bir olayda, öğrendiğimiz hadisle karşılaşmak, hadiseyi hadise nispet etmek, insanı çocukça bir duyguyla sevindiriyor.” 

“Muhabbet, Yaradan’a, Rasul’üne, İslam’a, imana, sünnete, cennete, ilme, ihvanına… Muhabbet.” 

“Disiplin… Bu tarz “gönüllü” işler genelde büyük bir heyecan ve azimle başlayıp kısa bir süre içinde istikrarsızlık yüzünden bitmeye mahkum oluyor maalesef. Talebelerin ve en başta hocamızın kurallara sadık olması, ders vakitleri, derse katılım, talebelerin ezberlerini takip vs. gibi pek çok önemli konuda istikrar yakalanması bence derse güzellik katan en büyük etkenlerden. Yıllardır devam ediyor olması bunun en güzel ispatı.” 

Akwa

Recep 1440/Mart 2019