Amerikan tarihinde ırkçılığa karşı savaşan en etkileyici Müslüman lider kuşkusuz Malcolm X’dir.

Sadece derisinin rengi farklı olduğu için insanların otobüste istedikleri yere oturamadıkları, beyazlara yer vermeye mecbur bırakıldıkları bir zamandı. Herkesle aynı okula, lokantaya bile gidemezler, oy kullanamazlardı. 1863 yılında Amerikan Anayasası’nda, “her insanın özgür doğup özgür kalacağı” kanun olarak kabul edilmesinin üzerinden yüz yıl geçmiş olmasına rağmen, beyaz olmayanlar hala bir nevi esaret altındalardı. 

Malcolm ve onun gibi düşünenlerin mücadelesi, bunca haksızlık ve adaletsizliği ortadan kaldırmak, Afrika`dan koparılıp, Amerika`ya zorla getirilmiş atalarına layık oldukları saygınlığı yeniden kazandırmak ve herkesle eşit haklara sahip oldukları gerçeğini çocuklarına miras bırakabilmenin mücadelesiydi.

Malcolm X’in gençlik yılları

Asıl ismi Malcolm Little olan Malcolm X, 1925’de Omaha Nebraska’da doğar. Papaz olan babasının aldığı tehditler sebebiyle bir kaç defa ev değiştirmek zorunda kalırlar. En son gittikleri Michigan`da evleri yakılır ve babası öldürülür. Annesinin, üst üste gelen sıkıntılardan akli dengesini yitirmesi ve bir hastaneye yatırılması üzerine, bütün kardeşleri ayrı ayrı koruyucu ailelere verilir. Kendisi de bir koruyucu ailenin yanındayken, çalışmak zorunda kalır ve 15 yaşında okulu bırakır. Koruyucu ailenin yanından ayrılıp kız kardeşiyle birlikte Boston’a gelir.

Bu dönemde, hemen hemen bütün suç faaliyetlerine katılır. Sonunda, çaldığı bir saati satmaya çalışırken yakalanır ve 10 yıl hapse mahkum edilir.

Hayatının hapiste geçen dönemi için, Malcolm “İnsanın, düşünmeye ihtiyaç hissettiği zaman, önce hastaneye, sonra da hapishaneye düşmesi lazım” diyerek hapishane hayatının ona kazandırdıklarını anlatmaya çalışır.

Müslüman oluşu

Malcolm hapiste çok düşünür. Kitap okur ve hayatını gözden geçirir. Kim olduğunu ve köklerini araştırır. Erkek kardeşinin kendisine dışarıdan getirdiği kitap ve yönlendirmelerle, Müslüman olup Elijah Muhammad’in grubu Nation of Islam’a katılır. Malcolm Little ismini Malcolm X olarak değiştirir.

Önceden sahip olunan belirli bir pozisyonu ifade eden X soyadı eski alışkınlarını bıraktığı ve yeni başladığı hayatı sembolize eder. Hapisten çıktıktan sonra Elijah Muhammad ile çalışır ve New York Harlem Camii`nin lideri olur.

Nation of Islam’a samimiyetle hizmet etmesindeki amacı, ezilen ırkdaşlarına yardımcı olmaktır. Fakat zamanla bu yapılanmanın çok da masum niyetler beslemediğini, insanlar arasında nefret söylemi yaydığını fark etmeye başlar. 

Gerçek İslam’la Tanışması

1964`de Mekke`yi ziyaretiyle gerçek İslam’la tanışır. Her renkten insanın bir arada tavaf yapışı ve hep bir ağızdan büyük bir nizamla “Lebbeyk” deyişi, onu çok etkiler ve sünni İslam inancına teslim olur. Derisinin rengi ne olursa olsun, İslam’da bütün Müslümanların kardeş olduğunu görür.

Bir konuşmasında bu gerçeği şöyle dile getirir;

“Elijah Muhammad bize beyaz adamın Mekke’ye giremeyeceğini öğretmişti, biz de ona inanmıştık. Fakat Mekke’ye vardığımda gördüm ki sarışın beyaz, kızıl ve soluk benizli, zenci, mavi gözlü, her türden insan, kardeşçe bir aradaydı. Onları yakından gözledim; anladım ki Amerika dışında kendilerine beyaz diyen insanlarla, Amerika`da kendilerine beyaz diyenler, birbirlerinden çok farklı idiler, Amerika`da beyaz kelimesi; patronluk ve üstünlük ifade ederken, orda ise, beyaz beyazdı, o kadar, başka bir şey değil.

Irkçılığın her çeşidine karşıyım, hangi çeşit ırkçılık olursa olsun, ayrımcılığın ve ırkçılığın hiçbir çeşidine inanmıyorum, ben İslam’a inanıyorum.”

Bu sözler ve fikirler, Elijah Muhammad cephesinde derin bir şok etkisi yapar ve Malcolm adeta düşman ilan edilir.

Mekke dönüşünde Nation of Islam hareketinden ayrılır. Irk ayrımı yapmadan isteyen herkesin üye olabileceği Afro-Amerikan Organizasyonunu kurar ve fikirlerini Harlem`de anlatmaya başlar. Bir çok ülkeyi ziyaret edip, üniversitelerde konuşmalar yapar, gerçek İslamı ve gerçek din kardeşliğini anlatır. Mısır`ı ziyaretinde tanıştığı Dr. Mahmoud Youssef Shawarbi`nin bir hadis-i şeriften yola çıkarak söylediği şu sözlerinden çok etkilenir: “Hiç kimse kendisi için istediğini kardeşi için de istemedikçe, gerçekten inanmış olmaz.”

Şehadeti

Bu olaylar ve fikirler, Elijah Muhammad`in, Malcolm X`e karşı derinden derine düşmanlık ve öfkesinin artmasına sebebiyet verir. Nihayetinde alenen tehdit edilir. Malcolm artık hiç bir yere koruması olmadan çıkamaz duruma gelir. Ve, Harlem’de yapacağı bir konuşma öncesinde, eşi ve dört çocuğunun gözleri önünde açılan ateş sonucu hayatını kaybeder. Vefat ettiğinde henüz 40 yaşındadır. 

Savunduğu fikirler

“Amerikalılar bizi kendi köklerimizden uzaklaştırdı, kendi köklerimize düşman etti ve dolayısıyla kendimizden nefret ettirdi, kendileri de bizden nefret etti. Ağacın kökünden nefret edemeyeceğiniz için ağaçtan da nefret edemezsiniz, geldiğiniz yerden, Afrika’dan da, kendinizden de nefret edemezsiniz.” 

“Herkes için bir kardeşlikten yanayım, beyaz veya siyah, hepsi kardeşimizdir, başkaları da isterse bizimle kardeş olabilirler, fakat kimseyi bizim gibi düşünmeye zorlayamayız, biz kardeşliği yaşayacağız, ama bizimle kardeşlik istemeyen bizi sevmeyen birinin etrafında zorla bizimle kardeş ol diye dolaşıp duracak değiliz.”

Son Söz

Fikirleri ve sözleriyle şüphesiz gerçek bir insan hakları savunucusuydu o. Sadece Amerika`da değil bir çok ülkede benzer ayrımcılıkları yaşayanlar için örnek oldu. Ruhu şad olsun. 

Araştırma: Rabia Yener

Kaynaklar

Speeches That Changed The World by Smith Davies
en.wikipedia.org