Delilleriyle İslam İlmihali

“İlm-i hâl” bir terkip olarak; hâlin ilmi manasını taşır. Yani bir insanın içinde bulunduğu hâlin getirdiği/gerektirdiği ilim… Baştan aşağı bir Osmanlı ürünü olan “ilmihal” metinlerinin temel amacı, her Müslümanın ahirette mes’ul tutulacağı ve kendisinden hesaba çekileceği ilim ve amelleri sahih bir şekilde öğrenip uygulamasını temindir.

Öğrenilmesi gereken ilimler, halden hale ve şahıstan şahısa değişebilir. Öyle ki bir tüccar nasıl müslümanca ticaret yapılacağını, bir ailenin mensubu olan karı-koca, anne, baba ve evlatlar birbirlerine karşı dinen hangi sorumlulukları taşıdıklarını ya da cephedeki bir asker İslam’da Savaş Hukuku’nun gereklerini öğrenmek durumundadır. Örnekleri çoğaltmak mümkündür.

Tam da bu noktada Müslümanların detaylı fıkhî bilgilerden bir adım önce ve temel olarak öğrenmesi kendisine farz olan mevzular genel bir çerçeve ile ilm-i hal metinlerinde en güzel ve sade bir şekilde verilmiştir dense yeridir.

Yukarıda da bahsedildiği gibi hal ilmi nasıl halden hale ve şahıstan şahısa değişmekte ise aynı şekilde -temel dini kaideler sabit olmakla birlikte- anlatım tarzı ve bazı meselelerin çözümü de zaman ile belli farklılıklar göstermektedir.

Konu ile alakalı Fatih Dersiâmlarından büyük âlim Ömer Nasuhi Bilmen, ilmihallerden bahisle der ki: “Her zamanın, her muhitin haline, kabiliyetine göre bu gibi eserlerde birer yenilik göstermek, mahiyetleri daima muhafaza edilecek olan dini meseleleri mümkün olduğu kadar herkesin anlayabileceği bir tarzda yazmak, bunların bir kısım hikmetlerini, faydalarını sade bir üslup ile göstermeye çalışmak pek lazımdır.”

Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslam Hukuku Öğretim Üyesi Muhterem Prof. Dr. Hamdi Döndüren’in kaleminden ve Erkam Yayınları’ndan çıkan, Delilleriyle İslam İlmihali adlı eser büyük gayretlerle hazırlanmış, toplumumuzun her kesiminin kolaylıkla anlayabileceği bir başvuru ve ders kitabı niteliğindedir.

Eserin diğer pek çok ilmihalden farklı olarak öne çıkan özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

Bütün konulardaki hükümlerin dayandığı delilleri ve kaynaklarını da belirterek açık kapı bırakmayacak şekilde meseleler izah edilmiştir. Konuyla ilgili öncelikli olarak ayet var ise ayetleri vererek açıklama yapılmış, yok ise hadisler, o da yok ise icma ve kıyas hükümleri verilmiştir. Okuyucunun bu gibi dini terimlere vâkıf olmaması durumuna karşı kitabın ilk kısımlarında gerekli bilgiler verilerek fetvalar daha sağlam zemine oturtulmuştur. Okuyucu, İslam dininin kaynaklarını net olarak bilip, merak ettiği meseleyi okuduktan sonra tam mutmain olmuş bir şekilde kitabının kapağını kapatacaktır. Üstelik kitabın bilgi verip ardından savunan muhtevasına aşina olacağından, muhtemel soru ve itirazlara karşı da kendini hazırlamış olacaktır.

Yazar, eseri sekiz bölümde ele almıştır.

Birinci bölümde; İslam’ın temel konuları, din kavramı, insanın yaratılışı, sorumluluğu, İslam dininin kaynakları, itikadi ve fıkhi mezhepler, tasavvufun İslam’daki yeri ve dayandığı deliller, mükellefin fiilleri üzerinde durulmuştur.

İkinci bölümde; iman esasları anlatılmış, her mümine gerektiği kadarıyla inanç meseleleri açıklanmıştır.

Üçüncü bölümde; ibadete hazırlık, temizlik konusu, kadınlara mahsus haller izah edilmiştir.

Dördüncü bölümde; namaz ibadeti, çeşitli hükümleri ve duaları yer almıştır.

Beşinci bölümde; oruç ibadeti, hikmetleri, kaza-kefaret, yemin, adak çeşitleri, itikâf anlatılmıştır.

Altıncı bölümde; zekât ve fitre üzerinde durulmuş, yeraltı ve yerüstü zenginliklerine, para altın gümüş stoklarına, ticaret mallarına, hayvanlara ve tarım ürünlerine uygulanacak zekât ürünleri belirtilmiştir.

Yedinci bölümde; hac, umre, zekât konuları işlenmiştir.

Sekizinci bölümde ise günlük hayata dair bazı önemli meselelere değinilmiş, sıkça sorulan soruların cevaplarına yer verilmiştir. Örneğin; altın gümüş ve ipekli giyisi kullanımına dair sınırlamalar, kolonya kullanmanın câizliği, organ nakli câiz midir, büyü yapmanın yaptırmanın hükmü, diş dolgusu ve kaplamanın abdeste engel olup olmadığı… gibi konular bu bölümde yer almıştır. Ayrıca aile hayatına dair merak edilen meseleler de ele alınmıştır. Nişanlılık, başlık parası, kadının ve kocanın hakları, mehir, boşanma, mal ayrılığı, çocukların masrafları, karı-koca arasındaki din ayrılığı, kadının boşama yetkisi, muta nikâhı, resmi nikâh olmadan dini nikâh ile yetinme, evlat edinmek, tüp bebek uygulaması izah edilmiştir. Ek olarak ticari ve ekonomik hayatta güncel olarak karşılaşılan problemler verilip çözüm yolları aranmıştır.

Peygamber Efendimiz (sas): “İlim öğrenmek her müslüman erkek ve kadına farzdır.”  buyurmuştur. Hem bir görev, hem de bir ihtar mahiyetindeki bu Hadis-i Şerif uyarınca, okuyucularımızı sonu olmayan bir ilim yolculuğuna atılacak ilk ve en önemli adıma davet ediyoruz. Zira bu adım hem en temel, hem de edinilmesi en acil olan halimizin ilmini anlamaya yönelik bir hamledir. Dijital kopyası internetten ayrıca istifadeye sunulmuş olan bu metni edinip satır satır içmeye; daha önce okumuş olanları da bilgilerini tazelemeye ve tekrar etmeye çağırıyoruz. Zira Osmanlı medreselerinde sıkça tekrar edilen ve tedris usulünde tekrar etmenin önemini vurgulayan yarı Arapça yarı Türkçe şu latifeli beyit dikkate şayandır:

Et-tekraru ahsen/Ve lev kâne yüz seksen
(Tekrar etmek yüz seksen defa dahi olsa iyidir.)

Şeyda Toprak
Ankara, 2017

[1] İbn Mace, Mukaddime, 17

Yorum Bırakın / Leave a Comment

Instagram

Facebook

2 months ago

Akwa Website
Aşure 🍱.Aşure tarifimizin sevdiklerinizle tatlı bir huzura vesile olmasını dileriz.Tarif: Rabia Yener @rabia.m.yener .Malzemeler.2 su bardağı aşurelik buğday1 su bardağı nohut1 su bardağı beyaz kuru fasulye1 çay bardağı pirinç5 bardak şekerBol su (20-25 bardak)1 çay bardağı kuş üzümü veya kuru üzüm4 adet incir1/2 bardak kuru kayısı.Yapılışı: .Aşure için bir gün önceden hazırlık yapmanız gerekiyor. Ben aşurelik buğdayı, fasulyeyi, nohutu ve pirinci akşamdan ayrı ayrı kaplarda bol suya koydum. Gece yatmadan önce de, yine ayrı kaplarda, on-on beş dakika kaynatıp, ateşten aldım, kapaklarını kapalı tuttum, sabaha kadar beklettim. Böyle yapınca, ertesi gün hem pişmesi kolay oluyor hem de yumuşak oluyor. Aynı şekilde üzüm, kuru kayısı, incir ve cevizi de akşamdan suya koydum..Sabahleyin, buğdayı ve pirinci yıkadım, beraberce bol su ile ateşe koydum. Onlar kaynaya dursunlar, bu arada aksamdan yumusattığım fasulye ve nohutun kabuklarını soydum, böyle yapınca, renkleri parlak oluyor, yumuşak oluyor ve mide ve bağırsakları rahatsız etmiyor. Kabuklarını soyduğum fasulye ve nohutu, yine ayrı ayrı olmak üzere, bol su ile kaynamaya koydum..Nohutun pişme süresi biraz daha fazla olduğu için onu biraz daha fazla kaynattım. Buğday ve pirinç bir kaç saat birlikte pistikten sonra, iyice yumuşayan nohut ve fasulyeyi (aşağı yukarı 1-1,5 saat sonra) buğdayın içine kattım. Bütün malzemeler birlikte bir saat daha piştiler. Bu arada su ilave etmek gerekirse, ocağın üzerinde bulundurduğum, sıcak sudan ilave ettim ve altına tutmaması için arada bir tahta kaşıkla karıştırdım..Bu arada, yine akşamdan ıslattığım, kuru kayısı,üzüm ve inciri süzdüm, küçük parçalar halinde kestim ve yine ayrı ayrı olmak üzere suda haşladım. Haşladığım kuru meyveleri, kaynayan aşure malzemesine kattım..Birlikte 10-15 dakika daha kaynattıktan ve 5 bardak şekeri de ilave ettikten sonra, tekrar bir 10-15 dakika daha kaynatıp ateşten aldım, kaselere doldurdum..Akşamdan ıslattığım cevizin önce kabuklarını soydum, sonra irice dövdüm ve aşurenin üzerine serptim. (Cevizin kabuklarını soyunca, aşurenin rengini karartmıyor.).Afiyet Olsun! ... See MoreSee Less
View on Facebook

2 months ago

Akwa Website
Hicri 1445 yılınızı tebrik ederiz. 🌙#Hicri1445 #hicriyeniyıl ... See MoreSee Less
View on Facebook

3 months ago

Akwa Website
Kurban Bayramınız Mübarek Olsun 🌹 ... See MoreSee Less
View on Facebook

3 months ago

Akwa Website
Gayri Müslim Ülkede Kurban Kesimi İle İlgili Bilgiler .Yurtdışında yaşayan Müslümanların kurban kesim işi denetim, İslami açıdan kesim ve dağıtım yönüyle kimi zaman zorluklar içerir. .Kurban bayramının yaklaştığı şu günlerde, yurtdışında yaşayan çoğu Müslümanın aklında olabileceğini düşündüğümüz sorulara, Yusuf Ziya Kavakçı Bey’in verdiği cevapları istifadenize sunuyoruz..Link 👉🏻 profilimizdedir ... See MoreSee Less
View on Facebook

3 months ago

Akwa Website
Helal Et Mevzuu- DİB Din İşleri Yüksek Kurulundan Açıklamalar 📻.Kurban Bayramı yaklaşırken, Gayrimüslim bir ülkede İslamî usullere uygun hayvan kesimiyle ilgili soruları yönelttiğimiz röportajı tekrar istifadenize sunuyoruz.Röportaj:Nurgül ÇelikNurgül Çelik.Röportajımıza profildeki linkten ulaşabilirsiniz. ... See MoreSee Less
View on Facebook
Go to Top